Abstract:
වෙස්මුහුණු කලාව කවදා කෙසේ ආරම්භ වූවාදැයි අපැහැදිලිය. සාම්ප‍්‍රදායික වෙස්මුහුණු නර්තන පරම්පරාවන්හි ඓතිහාසික සාධක මත එය ශතවර්ෂ දෙකකට අධික කාලයක් පුරා පහතරට මුහුදුබඩ පළාත්හි ර`ග දැක්වේ. වෙස්මුහුණු ප‍්‍රබල සන්නිවේදන මෙවලමකි. සන්නිවේදන සංකල්ප හා ආකෘති ගොඩනැඟීමේ දී වෙස්මුහුණු සන්නිවේදනයෙන් ලද ආභාසය සුවිශේෂීය. දේශීය වෙස්මුහුණු පුද්ගල සංජානනයට බලපෑ ප‍්‍රබල සංකේතාත්මක ප‍්‍රකාශනයකි. ඒවා මිනිසාගේ අභ්‍යන්තර චිත්තවේග සමඟ සන්නිවේදනය කෙරේ. වෙස්මුහුණු මඟින් ග‍්‍රාහකයා තුළ අන්වර්ති පුද්ගල සන්නිවේදනයකට ඉඩ සැලසේ. විශේෂයෙන් ලංකාවේ දහඅට සන්නි වෙස්මුහුණු ඉතා සුක්ෂම සන්නිවේදන ක‍්‍රමෝපායක් හා සංකීර්ණ සම්බන්ධතා සමුදායක් ගැබ් වූවකි. ඒ අනුව ශ‍්‍රී ලංකාවේ වෙස්මුහුණු කලාවේ ප‍්‍රභවය හා විකාශනය තුළින් හෙළිවන දෘශ්‍ය සන්නිවේදනාත්මක ප‍්‍රකාශනය පිළිබඳව ඉතිහාසය තුළින් විමර්ශනාත්මකව අධ්‍යයනය කිරීම වැදගත්ය. මෙහිදී ලාංකේය වෙස්මුහුණු නිර්මාණය කිරීමේ දී එහි අන්තර්ගතය හා ඉන් හෙළිවන දෘශ්‍ය සන්නිවේදනාත්මක ලක්ෂණ පිළිබඳවත්, වෙස්මුහුණු වර්ග කිරීම පිළිබඳවත් අධ්‍යයනය කිරීම අරමුණුය. මෙහිලා පර්යේෂණ ගැටලුව ශ‍්‍රී ලංකාවේ වෙස්මුහුණු කලාවේ ප‍්‍රභවය හා විකාශනය එහි දෘශ්‍ය සන්නිවේදනාත්මක ප‍්‍රකාශනය කෙරෙහි සිදුකරන බලපෑම කෙබඳු දැයි හඳුනා ගැනීමය. තවද මෙම පර්යේෂණය සිදුකිරීමේ දී භාවිත පළමු ක‍්‍රමවේදය වූයේ ගුණාත්මක පර්යේෂණ ක‍්‍රමවේදය යටතේ අන්තර්ගතවන පුස්තකාල සමීක්‍ෂණයයි. එහිදී සාහිත්‍ය කෘති, විචාරශීලි ග‍්‍රන්ථ, ලිපි ලේඛන, අන්තර්ජාල තොරතුරු, දෘශ්‍ය සන්නිවේදන ලක්ෂණ ඇතුලත් එම විෂයේ වැදගත් සංකල්ප හා විෂය ක්‍ෂේත‍්‍රය සම්බන්ධ ග‍්‍රන්ථ මෙන්ම ජාතික ලේඛනාරක්‍ෂක දෙපාර්තමේන්තුවේ තැන්පත් පෞරණික හා කාලීන ලේඛන ද අධ්‍යයන කළේය. එසේම දෙවනුව ක්ෂේත‍්‍ර පර්යේෂණ ක‍්‍රමවේදය යටතේ තෙමාසික ක්ෂේත‍්‍ර පර්යේෂණයක් අම්බලන්ගොඩ නගරය ඇසුරින් සිදුකළේය. එහිදී තෝරාගත් ඉලක්කගත පුද්ගලයන් හා කණ්ඩායම් සහභාගීත්වයෙන්, සහභාගීත්ව නිරීක්‍ෂණ ක‍්‍රමවේදය යටතේ කරුණු එක්තැන් කළේය. ඒ අනුව එම ප‍්‍රදේශ ආශ‍්‍රයෙන් එකිනෙකට වෙනස් වෙස්මුහුණු වර්ග කිහිපයක් පිළිබඳව මූලිකවම හඳුනා ගැනුණි. එහිදී ප‍්‍රධාන වශයෙන් ඇදහිලි, පුදසිරිත්, යාතුකර්ම, ගැමි නාට්‍ය හා විශේෂ උත්සව ආදී අවස්ථා ද එම අවස්ථාවන්හි දී භාවිත වෙස්මුහුණුවල ස්වාභවය ද හඳුනා ගැනිණි. තවද වෙස්මුහුණුවල නම්, හැඩය, වර්ණ හරහා දෘශ්‍ය සන්නිවේදනය පිළිබඳව අනාවරණය වේ. මෙහිලා වර්ණවලින් විවිධ පුද්ගල ස්වභාවයන් ඉස්මතු කරයි. ඒවා අතර පාරිශුද්ධත්වය, අධිමානසිකත්වය, මිථ්‍යා දෘෂ්ටිය ආදී තත්ත්වයන් පවතී. ඒ අනුව සමස්තයක් වශයෙන් සැලකූවිට ලංකාවේ වෙස්මුහුණු කලාවේ ප‍්‍රභවය හා විකාශනය තුළින් හෙළිවන දෘශ්‍ය සන්නිවේදනාත්මක බලපෑම කෙබඳු දැයි පැහැදිලිය. තවද මෙම පර්යේෂණය පවතින දැනුම් පද්ධතියට නව දැනුමක් ලබාදීම හා වෙස්මුහුණු කලාව පිළිබඳ දැඩි උනන්දුවක්, රුචියක් දක්වන පුද්ගලයින්ට වැදගත් වන බව ද නිගමනය කළ හැකිය. ඒ අනුව අග‍්‍රගණ්‍ය වෙස්මුහුණු කලාවේ ප‍්‍රභවය හා විකාශනය තුලින් හෙලිවන දෘශ්‍ය සන්නිවේදනාත්මක ප‍්‍රකාශනය ඓතිහාසික මෙන්ම කාලීන වශයෙන් ඉතා වැදගත් බව ප‍්‍රත්‍යක්ෂය.